Paranın Psikolojisi, Morgan Housel, (Türkçe Kitap Özet)
Finansal Özgürlük için ilk bu kitabı okuyun. 3 engel ve başarılı olmak için ipuçları.
Finansal başarı için eğitim mi önemli yoksa insan davranışı mı?
Morgan Housel’e göre davranışlarımız finansal başarımızda en büyük etken.
Housel kitabında insanların finansal kararlar verirken nasıl başarısız olduklarını ve başarılı olmak için ise hangi yöntemleri kullanmamız gerektiğini açıklıyor
Finansal Başarının Önündeki 3 Engel
1 — Şans faktörü
Herkes Bill Gates’i zeki bir girişimci olduğu için över.
Ancak birçok insan Gates’in henüz 1968'de ABD’de bilgisayara erişim sağlayan ilk okullardan birisinde öğrenci olduğunu bilmez. Eğer Gates bu okula gitmiyor olsaydı sizce Microsoft bugün olur muydu? Başarılı insanları taklit etmek bize her zaman fayda sağlamaz çünkü şans faktörünü dışarda bırakmış oluruz.
Dikkat etmemiz gereken şey insanlar değil, onları başarılı kılan koşullardır.
2 — Varlıklı olmak ile zengin olmak aynı şey değildir
Varlıklı olmak demek bankada paranızın olması demek. Yani birikim. Zengin olmak ise gelirinizin yüksek olması demek. Yani gelir.
İnsanların para harcama alışkanlıklarını dışardan gördüğümüzde varlıklı olduklarını düşünürüz ama bu bize sadece gelirlerinin yüksek olduğunu gösterir, birikimlerinin değil. Varlıklı olmak aslında tam anlamıyla varlıklarınızın net değeridir. Yani varlıklarınızdan borçlarınızı çıkardığınızda ortaya çıkan rakam.
Birçok insanın evi ve arabası aslında bir varlık değil, kredi ile bankaya verilen bir borç senedidir.
3— Bakış Açımızı Değiştirmek: Para Neden Önemlidir?
Para bize aslında zamanımızı geri almamızı sağlar
Zamanımıza sahip olmak mutlu olmanın en önemli kriterlerinden birisidir. Eğer zamanınız yoksa yapmak istediğiniz şeyleri yapma imkanınız olmaz. Para ile zaman arasındaki dengenin doğru kurulması gerekir. Yeni yapılan bir araştırmaya göre hayatının sonuna yaklaşan kişilerin hemen hemen hiçbirisi ‘keşke daha fazla çalışsaydım’ dememiştir.
Orta vadeli hedefler koyup o hedeflerde bir süre kalmak en doğru yöntem olacaktır.
Finansal Başarı İçin 3 Yöntem
1 — Bileşik Faizin Gücü
Bileşik faiz finansal başarının temel taşlarından birisidir.
Bileşik faiz getirisi faiz hesaplandıktan sonra ana paranın üzerine eklenir ve sonraki dönemlerde yeni faiz getirisi hesaplanırken ana para ve bir önceki dönemdeki faiz getirisi bir arada hesaplanır.
Bileşik faizin inanılmaz gücünden faydalanmak için uzun vadeli yatırımlarımızın olması gerekir.
Basit bir hesaplama ile %20 getiri aldığınız bir ürün sadece 4 yıl içinde ikiye, 6 yıl sonra ise 3'e katlanır.
2 — Para Biriktirme Önceliği
Para biriktirmenin hayatımızda öncelik olması uzun vadeli birikimlerimiz için olmazsa olmazdır.
Bunu şöyle düşünmek faydalı olacaktır: Maaşınızı aldıktan sonra önce kendinize ödeme yapın. Yani gelecekteki kendinize. Bu miktarın ne kadar olduğu çok önemli değil. Gelirinizin %1'i bile olsa önce kendinize ödeme yapın ve bu miktarı uzun vadeli yatırımlarınıza yönlendirin.
Ben mesela önce kendime ve çocuklarıma ödeme yapıyorum. Yani biraz da onların geleceği için para biriktiriyorum (eğitim masrafları vs)
3 — Kötü Günlere Hazırlıklı Olun
Yatırımlarınızın hepsini riskli varlıklara (kripto ya da hisse senetleri) koymayın.
Görece daha güvenli yatırım araçlarını da (nakit, vadeli mevduat hesabı ya da tahvil) risk toleransınıza göre kullanın. Ekonomide beklenmedik bir şok gerçekleştiğinde elinizdeki nakiti görece fiyatı düşen varlıklara yatırım yaparak değerlendirebilirsiniz.
Yani yatırımlarınız tek bir risk faktörüne bağlı olmasın.
Bireysel Yatırım Stratejisini Doğru Yapmanın İpuçları
1 — Gelecekteki Planlarınız Değişebilir
Geleceğe yönelik planlar yaparken (özellikle uzun vadeli), değişmeyeceğimizi düşünürüz.
10–20 sene sonra kendimizi nerede hayal ediyorsak, ona göre bir strateji geliştiririz. Ancak bu çoğu zaman geçerli değildir. Hayatta birçok şey değişir bununla beraber yatırım stratejimiz de de planlar çerçevesinde değişmelidir.
Ancak bu planları yatırımlardaki getirinin değişmesi nedeniyle değil, bizim hayata dair planlarımız değiştiği için yapmalıyız.
2 — Mantıklı Değil, Makul Planlar Yapın
Mantıklı stratejinin temelinde daha fazla getiri vardır. Ancak makul planlar bizim bu planlara uzun vadeli sadık kalmamıza yardımcı olacaktır.
Olabildiğince basit ve başarılı olma ihtimali yüksek planların hayata geçmesi sizi daha da motive edecektir. Mesela Bitcoin yatırımından %500 yerine %50 getiri beklemek görece daha makuldur. Bu sizi kar almaya ve sonrasında uzun vadeli stratejinize sadık kalmanızı sağlar.
Diğer makul plan ise düzenli olarak fiyatına bakmadan ufak yatırımları otomatik hale getirmektir.
3 — Yatırıma Yeni Başlayanların Kötü Zamanlarda Ayakta Kalma Yöntemi
Uzun vadeli yatırım yapıyorsanız eğer piyasada belirsizlikler her zaman olacaktır. COVID dönemini hatırlayalım.
- Acaba dünya artık eskisi gibi olmayacak mı?
- Dünya ekonomisi yeni bir çağa adım attı?
- Teknoloji şirketleri dünyanın en büyük şirketleri olacak!
Aşağıdaki grafik bize bu dönemi ve sonrasını çok iyi özetliyor.
Piyasalarda belirsizlikler her zaman olacaktır. Eğer bunu beklenti dahilinde planlarınıza dahil ederseniz, uzun vadeli planlarınız olumsuz etkilenmez.
Hatta bu düşüşleri fırsat görerek stratejiniz dahilinde fırsata bile çevirebilirsiniz.
Son Söz: Hemen Şimdi Ne Yapabilirsiniz?
Stratejinizi Bir Kağıda Yazın
Stratejinizi bir kağıda yazmanız ve cüzdanınızda taşımanızın sizi bir adım öteye taşıyacaktır. Hatta bu planınızı eşiniz ve arkadaşlarınız ile paylaşmanız sizi karar verme aşamasında daha dirayetli hale getirecektir.
Kendimden örnek:
Mesela ben zararına satış yapmamak için (zorunlu olmadıkça) kendime bir hodl stratejisi geliştirdim.
Düzenli olarak alım yaptığım bitcoinler ciddi bir şekilde değerlenirse kar almak için arada satıyorum. Ciddi bir şekilde değerlendiğini ise MVRV verisi ile takip ediyorum. Bu kararı genelde aylık olarak değerlendiriyorum. Ama ne mecbur kalmadıkça zararına satış yapmamak için kendime bir söz verdim, bir kağıda yazdım ve bunu yakın arkadaşlarım ile paylaştım.
Fiyat düştüğünde acaba diyorum, ama yazdığım plan, verdiğim sözleri hatırlıyorum ve benim satış yapmamı engelliyor.
Okuduğunuz için teşekkürler 🙏
